Köprü çeşitleri, yol, vadi ve geniş açıklıklara sahip su birikintilerinin aşağıdaki yol yada su havzasını bozmadan, kapatmadan geçilmesi sağlayan yapılardır. Tarihin bilinen en eskisi köprüsü M.Ö 850 yılına kadar uzanmaktadır.
Köprü Nedir?
Nehirler, vadiler, kanallar, otoyol üstleri gibi alanlarda demiryolu ve karayolu trafiğini taşıması, üzerinden geçecek hareketli yükleri taşıması amacıyla inşa edilen yapılara köprü ismi verilmektedir.
Köprü çeşitleri, birleştirici yapılar olarak sınıflandırılmaktadır. Birbirinden bağımsız, erişimi olmayan alanları örneğin nehir üzerinden geçmesi gereken bir karayolu yada demiryolunu köprüler yardımıyla geçirmekteyiz.
Köprülerin tarihini incelediğimizde bilinen en eski köprünün M.Ö 850 yıllarında Mikenliler medeniyeti tarafından Türkiye’de İzmir şehrimizden geçen Meles nehri üstüne kurulduğu bilinmektedir. Geçmişten günümüze medeniyet mühendisliği insan hayatını kolaylaştırmak, ulaşımı kolaylaştırmak adına birçok farklı yapı türü inşa etmiştir. Bunlar arasında en çok öne çıkanı ise tartışmasız köprü çeşitleridir.
Yazımızın devamında, köprülerin genel özellikleri, çeşitleri ve köprünün yapısal bileşenleri hakkında bilgiler edinebilirsiniz.
Golden Gate Köprüsü Mimari Özellikleri, incelemek için tıklayınız.
Köprü Çeşitleri
Ulaşım engeli bulunan geniş açıklık üzerinde çeşitli karayolu, demiryolu gibi ulaşım yollarının inşa edildiği yapısal elemanlara köprü ismi verilmektedir. Tarihten bugüne taş köprülerden, çelik köprülere, ahşap köprülere varıncaya kadar birçok köprü türü inşa edilmiştir.
Köprü bilimi seneler içerisinde geçilen mesafeler, açıklıklar ve çeşitli yapı malzemelerinin kullanımı ile gelişmiş statik hesapların ve teknolojinin ilerleyişiyle birlikte birçok mühendislik harikası köprü inşa edilmiştir. Kullanılan malzemelerine göre, inşa edilme nedenlerine göre ve inşa edilişlerine göre çeşitlere ayrılmış olan köprü çeşitlerinin ana sınıflandırması ise şöyledir;
Karayolu Köprüleri; Karayolu ulaşımını sağlamak amacıyla inşa edilmiş olan çelik köprülere karayolu köprüsü denilmektedir. Demiryolu Köprüleri; Demiryolu ulaşımını sağlaması ve diğer hareketli yükleri taşıması için inşa edilmiş köprülere ise demiryolu köprüsü denilmektedir.
Ana sınıflandırmanın ötesinde birçok köprü hem karayolu hem de demiryolu trafiğini sağlaması amaçlanarak inşa edilmiştir. Ek olarak sadece üzerinden yük, insan gibi hareketli yüklerin geçişi sağlanan “yaya köprüleri” de inşa edilmektedir. Ayrıca, boru hatları ve su kanalları gibi hatları taşımak için su kemerleri inşa edilmektedir.
Köprü çeşitleri ise şöyledir;
- Asma Köprü
- Kafes Kiriş Köprüler
- Çelik Köprüler
- Ahşap Köprüler
- Demir Köprüler
- Konsol Köprü
- Makalı Köprüler
- Kirişli Köprü
- Kemerli Köprüler
Köprü çeşitlerini yada geçilecek açıklığa nasıl bir köprü inşa edilmesi gerekliliği açıklık üzerinde planlanan hareketli ve sabit yüklerin yatay ve dikey eksende yaratabilecekleri gerilimlerine bağlı olarak değişmektedir. Köprü türleri arasında bulunan bazı yapılarda yol kısmı, taşıyıcı alan önemliyken bazı köprü çeşitlerinde köprülerin bağlandığı taşıyıcı kuleler önemlidir.
Çelik Yapı Rehberi, incelemek için tıklayınız.
Köprülerin Yapısal Elemanları Nelerdir?
Köprüler, ortada taşıyıcı bir alanı bulunan bu alanın köşelerinden kıyılara sabitlenmiş (mesnetlenmiş) olduğu sanat yapıları arasında bulunmaktadır. Köprülerin çeşitlerine göre değişebilen yapısal elemanları, genel olarak çoğu köprü için benzerlik göstermektedir.
Köprü Elemanları ise şöyledir;
- Döşeme (Güverte)
- Boylama destek/taşıyıcılar
- Enleme taşıyıcılar
- Kirişler
- Mesnetler
- Temel
Birçok farklı özelliğine göre sınıflandırılabilen köprülerde temel düzeyde ihtiyaç duyulan yapı bileşenleri, ana döşeme ve taşıyıcılardır. Köprülerin çeşitlerine çelik tellerden, rüzgar girişlerine, çelik profillerden ahşap dikmelere kadar birçok yapısal unsur geçmişten günümüze köprü inşaatında kullanılmıştır.
İnşaat Maliyet Hesaplama Kitapları, incelemek için tıklayınız.
