Taş, bilinen en eski yapı malzemeleri arasındadır. Yüzyıllar öncesine dayanan inşaat teknikleri arasında en çok kullanılan yapı malzemesi, taş çeşitleri olmuştur. Geçmişte, beton ve çimento gibi bileşenlerin olmayışıyla tercih edilen kaya ve taş parçaları, günümüzde sağlam ve dayanıklı olmaları nedeniyle sıklıkla kullanılmaktadırlar.
İnşaatta Kullanılan Taşlar
Yapı inşasında kullanılan taş çeşitleri, dayanıklı ve sert olmalıdırlar. Çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra, çatlakları, pürüzleri giderilerek gerekli mukavemet değerleri sağlanmaktadır. En çok kullanılan taş çeşitleri arasında, mermerler, kalkerler, kumtaşları, bazalt, kuvarsit, arduvaz, laterit, granit gibi taş parçaları bulunmaktadır.
Kaya parçaları, doğal yapı malzemeleri sınıfındadır. Taş ocaklarında elde edilen taşlar, çeşitli atölyelerde kullanım türlerine göre sınıflandırılarak boyutlandırılır ve kullanıma hazır hale gelirler. Birçok çeşidi ve sınıfına göre farklı niteliklere sahip olan kayalar, inşaat sektöründe yaygın olarak kullanılmaktadır.
Taşlar, dayanıklı, sert ve kolay temin edilebilir olmaları nedeniyle günümüzde, inşaatların ana malzemesi olarak görülmektedir. Birçok çeşidi ve farklı özellikleri bulunmasıyla, şantiyelerde birçok amaçla kullanılmaktadırlar. Örneğin, dayanıklılığın ve basınç dayanımının önemli olduğu alanlarda, granit ve bazalt gibi kayaçlar kullanılmaktadır.
Konunun derinlerine inmeden önce, kaya ve taş arasındaki farkı kısaca özetlemek doğru olacaktır. Kayaçlar, yumuşak yada sert olabileceği gibi büyük malzemelerdir. Taş sınıfları ise, işlenmiş yada kendi haliyle daha küçük, sert mineral bileşenleridir.
En Çok Kullanılan Kaya Çeşitleri
Kayalar, bir yada birden çok mineralden oluşmuş olan, doğal bir malzemedir. Şantiyelerde ve birçok endüstride sıklıkla kullanılan kayaların başlıca çeşitleri ise şöyledir;
- Volkanik kayalar
- Metamorfik kayalar
- Tortul kayalar
Volkanik kayaçlar, yüksek sıcaklıkta oluşan, magmanın soğuyarak katı formlara dönüşmesiyle elde edilmektedirler. Sıcak magma, yerin altında yada yer üstünde gerçekleşebilmektedir. Yerüstünde soğuyan kayaçlara, ekstrüzyonlu kayalar denilmektedir. Volkanik kayalar için verilecek örnekler arasında, balast ve granit bulunmaktadır.
Yaşanan erozyonlar sırasında, kaya parçaları kırılarak, doğal su kaynakları tarafından taşınarak bir araya gelmesiyle oluşan kaya türüne tortul kayaçlar ismi verilmektedir. Tortul kayalar için verilecek örnekler arasında, kireçtaşları, alçıtaşları ve kumtaşları bulunmaktadır.
Basınç ve ısı değişimi kaynakları olarak kimyasal yapısı değişen kayalara metamorfik kayaçlar denilmektedir. Örnekler arasında, mermer, kayrak, gnays, kuvarsit gibi estetik taşlar bulunmaktadır.
İnşaat Sektöründe En Çok Kullanılan Taş Çeşitleri
Taş ve kaya parçaları bilinen en eski inşaat malzemeleri arasındadır. İnşa edilen ilk yapılar devasa kayalar ile inşa edilmiştir. Günümüze gelindiğinde ise çimento ve beton fiyatlarına kıyasla daha ekonomik bir malzeme olan taşlar hala inşa yapım işlerinde kullanılmaktadır.
Mimari açıdan ele aldığımızda, dekoratif amaçlı olarak yaygın şekilde kullanılan taş çeşitleri, diğer bir açıdan, sürdürülebilir mimari tarafında da yeşil binalar inşa etmek için kullanılabilecek yapı malzemelerinden birisidir. Şantiyelerde kullanılan taş çeşitleri, doğal kayalardan temin edilen bileşenlerdir.
İnşaatlarda en çok kullanılan taş çeşitleri ise şöyledir;
- Mermer
- Gnays
- Kuvarsit
- Kireç Taşı
- Balast
- Granit
- Arduvaz
- Laterit
- Bazalt
- Kumtaşı
- Kayrak Taşı
Kullanılan her bir taşın, kendisine göre farklı özellikleri, farklı dayanım değerleri ve farklı kimyasal özellikleri bulunmaktadır. Bu doğrultuda, ihtiyaca göre taş seçimi yapılmaktadır.
