Toprağın su hareketleri, rüzgar ve çeşitli doğal etmenler ile aşınması sonucu taşındığı jeolojik olaylar bütününe erozyon denilmektedir. Yazımız içeriğinde, erozyonun sebepleri, nedenleri ve ne gibi önlemler alınabileceği hakkında bilgiler edinebilirsiniz.
Erozyon Nedir?
Erozyon, toprağın ve kayaların doğal bir kuvvet sonucu aşınmasıyla üst tabakada yaşanan hareketliliğe verilen isimdir. Kaya parçaları, toprak gibi doğal unsurlara ait üst tabakaların aşınarak su ve rüzgar gibi doğal kaynaklar tarafından hareket ettirilmesi olarak da düşünülebilmektedir.
Kaya parçalarında ve toprakta görülen üst tabaka aşınmaları yaşanan çeşitli sebeplere bağlı olarak yaşanmaktadır. Diğer bir açıdan ele alacak olursak yer yüzü çeşitli toprak, kayaç parçalarının bir araya gelmesi sonucu oluşmuştur. Dağlar, ovalar özetle yer yüzü zemininde yer alan bu bütünlerin çeşitli etmenler sonucu ayrılarak dağılması da erozyonun anlatımı olarak kullanılabilmektedir.
Kaya ve toprak parçaları aşınmaları ardından su hareketleri, rüzgar sebepli nedenlerden ötürü taşınmaktadır. Taşınan bu jeolojik birimlere “tortu” adı verilmektedir. Araştırmacıların “küresel dünya problemleri” arasında yer verdiği toprak aşınması problemleri, uzun vade de topraktan sağlanan gıdaların temini, dolayısıyla insan hayatında önemli bir yeri olan bir besin olan lifin yeteri kadar tüketilemeyeceğini düşündürmektedir.
Dünya genelinde yaşanan su ve rüzgar kaynaklı toprak erozyonlarının, ortalama olarak milyarlarca dolar maliyete sebep olduğu bilinmektedir. Üst tabakası aşınmış olan toprak verimliliğini kaybeder ek olarak oluşan tortular rüzgar ve su hareketleriyle birincil doğal kaynak sınıfında yer alan içme sularını ve atmosferi kirletmektedir.
İnşaatlarda Kullanılan İş Makineleri, hakkında bilgi almak için tıklayınız.
Oluşma Sebebi Nedir?
Yer yüzü zemini üzerinde yaşanan jeolojik hareket olarak da ifade edilebilen Erozyon, toprak ve kayaçların çeşitli aşınmalar sonucunda kopan parçalarının doğal etmenler ile taşınmasını ifade etmektedir.
Erozyonun doğal ve insan kaynaklı olarak çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Küresel bir sorun olun toprak erozyonunun oluşumunda başlıca etmenler,
- Su
- Rüzgar
- Buzlanma
- Yerçekimi Etkisi
olarak ifade edilmektedir. Bilinçsiz tarım, kontrolsüz sulama ve iklim değişikliğine bağlı olarak yaşanan kuraklık toprak erozyonunun oluşumu için gerekli olan diğer etmenler arasındadır.
Konuyu daha iyi anlamak adına, kış aylarında yapmış olduğumuz kardan adamları ele alabiliriz. Soğuk havalarda oldukça sağlam şekilde inşa ettiğimiz kardan adam ısınan havanın etkisi ve artan sıcaklık etkisi ile yavaşça dağılarak toprağa karışmaktadır.
İnşa edilmiş çevrenin doğaya etkisi, okumak için tıklayınız.
Erozyon Çeşitleri Nelerdir?
Toprak yüzeyi üzerinde yer alan verimli toprakların aşınarak taşınmasına verilen isim olan toprak erozyonu, yaşandığı yerler ve sebeplerine göre çeşitli sınıflandırılmalara tabi tutulmuştur.
Jeolojik bir süreci ifade eden erozyonu şu şekilde sınıflandırmak mümkündür;
- Yüzey erozyonu
- Akarsu erozyonu
- Kütle hareketi erozyonu
- Kıyı Erozyonu
şeklinde sınıflandırmak doğru olacaktır. Ana başlıklar ardından, erozyon çeşitleri ana başlıklar altında kendi aralarında çeşitli sınıflara ayrılmaktadır. Bunları şu şekilde incelemek mümkündür;
Yüzey erozyonu
Yüzey erozyonu sınıfında yer alan toprak aşınması türü, yağmur, rüzgar ve don kaynaklı yaşanan erozyonları ifade etmektedir. Bu sınıfta yer alan çeşitler ise şu şekildedir;
- Tabaka Erozyonu
- Rüzgar Erozyonu
Akarsu erozyonu
Akarsu erozyonları, su hareketinin bulunduğu havzalarda kenar yüzeylerde ve zeminde yaşanan toprak hareketliliğine verilen isimdir.
- Oluk Erozyonu
- Dere Erozyonu
- Tünel Erozyonu
- Gully erozyonu
Erozyona Karşı Alınacak Önlemler Nelerdir?
Yaşanan erozyonlar sadece verimli toprağın kaybedilmesi değil aynı zamanda rüzgar ve su etkisiyle ortaya çıkan tortuların içme sularına ve atmosfere dağılması gibi ekolojik problemlere de yol açmaktadır. Dolayısıyla, daha güvenli bir gelecek ve daha iyi bir dünya için erozyondan korunma yollarını daha yakından öğrenmeli ve uygulamalıyız.
- Ekili yada doğal sebeplerle oluşmuş bitki örtülerinin korunması
- Doğru gübreleme yapılması
- Doğru sulanma yapılması
- Bitki örtüsünün mümkün olmadığı alanlarda taş, mıcır serilerek toprak yüzeyinin korunması
- Toprağın erozyondan korunumu için yeterli su drenajı sağlanması
- Jeotekstil malzemelerinin kullanılması
- Dik yamaçlarda istinat duvarı inşa edilmesi
Erozyondan korunma yöntemlerini kısaca ifade etmiş bulunmaktayız. Daha iyi bir gelecek ve daha verimli toprak için erozyonun sebeplerini, çeşitlerini ve engellemek amaçlı çözüm yollarını daha iyi şekilde öğrenerek çevremiz ile paylaşmak zorundayız.
