Neolitik Çağ Mimarisi | M.Ö 10000!

Neolitik Çağ Mimarisi, milattan önce 10.000 yıllarına kadar uzanan bilinen en eski dönemler arasında bulunan bir dönemde ortaya çıkmış olan bilinen en eski mimari stildir. İlk çağ dönemlerinde ortaya çıkmış olan bu mimari akımda, ahşap, kil, taş ve ağaç gövdesi gibi yapı malzemelerinin sıklıkla kullanıldığı gözlemlenmektedir.

Neolitik Çağ Nedir?

Yeni taş devri olarak da bilinen neolitik çağ, insanların yerleşik hayatı benimsemeye başladıkları ilk dönem olarak kayda geçmiştir. Dönemin son Arkeolojik bulgularıyla birlikte neolitik dönemin milattan önce 10.000 yıllarında başlayıp yine milattan önce 2000’li yıllara kadar sürdüğü bilinmektedir.

Neolitik dönemde yaşayan insanlar, önceki dönemlere kıyasla avcılık ve toplayıcılıkla birlikle hayvanları evcilleştirmeye ve ekin için bitkiler yetiştirmeye başlamışlardır. Yerleşik hayatın ortaya çıkışıyla birlikte mimarinin de en belirgin temellerinin ortaya atılmış olduğu dönemde karşılaşılan mimari stile, neolitik dönem mimarisi ismi verilmektedir.

Bilinene göre, Sarı Nehir olarak bilinen bölgede Eski Çin Uygarlığı aracılığıyla ortaya çıktığı düşünülmektedir. Günümüzde yapılmış diğer arkeolojik çalışmalara göre, Çin coğrafyası boyunca su kenarları ve nehir kenarlarında neolitik dönem izleri taşıyan bulgular bulunmuştur. Yerleşik yaşamın anahtarının su kaynaklarına yakınlık olduğu düşünülürse, mantık olarak da doğru olması gereken bir durumdur.

Yerleşik hayatın benimsendiği çağ olarak bilinen neolitik dönem, mimarisi yanında, mezar kalıntıları, el sanatları ve bilimin temelleri adına da birçok önemli eser bırakmıştır. Geçmiş medeniyetlerin ve uygarlıkların daha net olarak anlaşılmaya başlanıldığı dönem olarak da bilinmektedir.

Mimari stil, belirli bir dönemde çevre koşullarına göre oluşmuş olan mimari akımları ifade etmektedir. Geçmişten günümüze mimari stiller hakkında daha detaylı bilgiler için Mimari Stiller kategorimize göz atabilirsiniz.

Neolitik Çağ Mimarisi Nedir?

Neolitik Mimari, insanların Göçebe ‘Avcı Toplayıcıları’ olarak yaşamaktan belirli alanlara kalıcı olarak yerleşmeye geçmesiyle ortaya çıkmış olan bir mimari tarzıdır. Taş Devri olarak da bilinen Neolitik Dönemin, MÖ 10000 – 2000 yılları arasında geçtiği düşünülmektedir.

Neolitik Çağ Mimarisi, yerleşik hayata geçiş yaşayan insan medeniyetlerinin, taş, ahşap gibi doğal yapı malzemeleri kullanarak inşa etmiş oldukları yapılarda kullanılan mimari stili ifade etmektedir.

Neolitik çağ yapıları, tek katlı ve küçük olarak inşa edilmişlerdir. Neolitik dönem mimari örneklerini dönemde köy olarak kullanılmış özellikle de Çin coğrafyasında su kenarlarında görmek mümkündür.

İnsanlığın yerleşik hayata geçişinin göstergeleri arasında bulunan neolitik çağ mimarisi örnekleri arasında, evlerle birlikte, mezar kalıntıları, tapınaklar, kaleler ve kil gibi yapı malzemelerinin kullanımı da bulunmaktadır.

Neolitik Çağ Mimarisinde inşa edilmiş olan yapı türleri şunlardır;

• Kaya Mağaraları
• Kaya Mezarları
• Sığınak Evler
• Köprüler
• Köy tarzı yerleşim yerleri
• Ambar, gıda saklama alanları

Neolitik dönemde sosyal ve kültürel çevre hayvanları evcilleştirmeye, ekin ekmeye ve Neolitik taş aletlerden yararlanmaya geçti. Yiyecek toplama ve göçebe kültürlerinden yiyecek üreten, yerleşik hayata, kültürlere geçiş dönemi olarak bilinmektedir.

1075-1125 yılları arasında popüler bir mimari akım olan Romanesk Mimarisi birçok önemli esere sahiptir. Romanesk Mimarisi özellikleri hakkında bilgi almak için ilgili başlığa göz atınız.

Neolitik Mimarinin Özellikleri

Milattan önce 10.000’lı yıllarda bilinen Eski Çin Medeniyet topraklarında ortaya çıkmış olan neolitik çağ mimarisi etkilerini milattan önce 2.000’li yıllara kadar sürdürmüştür.

Yeni taş devri olarak da bilinen mimari dönem aynı zamanda Mezopotamya mimarisinin de öncüsü olarak bilinmektedir. Yerleşik hayatın izleri görülüyor olsa da dönemin ilkel şartları sebebiyle inşa edilen yapılar temel inşaat malzemeleri kullanılarak inşa edilmiştir.

Neolitik Çağ Mimarisinin temel ve belirleyici özellikleri şunlardır;

• Evlerin yapımında, taş, toprak, kil ve çeşitli bitkiler kullanılmaktadır.
• Neolitik dönem evleri, küçük ve birkaç odadan oluşan evlerdir.
• Neolitik dönemde yapılar, düz çatılara sahiptir. Düz formdaki çatılar insanları nem ve sıcaktan korumaktadır.
• Pencere örnekleri görülmemiştir, yapıların güneş ışığı alması için yapı da bolca delik bulunmaktadır.

Yukarıda yer alan bilgiler, neolitik dönem mimarisinin en belirgin özellikleri arasında bulunmaktadır. Konuyu toparlamak adına neolitik çağ mimarisinin özelliklerini özetlemek gerekirse, yapılar küçük ve işlevsel olarak inşa edilmiştir. Yapı malzemesi olarak, kil, taş, toprak ve ahşap gibi doğal materyaller kullanılmıştır.

Mimarlık inşa edilecek yapıların, planlanması, tasarlanması ve uygulanmasını ifade eden geniş bir kavramdır. Mimarinin özellikleri, mimari tasarımın özellikleri ve detayları hakkında bilgi sahibi olmak için ilgili kategorimize göz atınız.

Mimarinin Ortaya Çıkışı

Neolitik dönem boyunca birçok köyde, toplumların ürettikleri mahsulün depolanması fikri üzerine çalışmalar başladı.  Köy yapıları genellikle, aynı zamanda sosyal ve dini ritüelleri gerçekleştirmek için de kullanılacak olan, oyulmuş taştan bir merkezi tahıl veya yiyecek depolama yapıları etrafında şekilleniyordu.

Hayvanların evcilleştirilmesinin giderek öğrenilmesiyle birlikte, bazı toplumların, iklimlerine ve ihtiyaçlarına bağlı olarak, çiftlik hayvanları için barınaklar inşa ettiklerine dair kanıtlarda bulunmuştur.

Yerleşik hayatın gerekliliği olarak ortaya çıkmış olan sabit, güvenli ve kullanışlı ev gerekliliği neolitik dönem de mimarinin ortaya çıkışına sebep olmuştur.

Neolitik Mimari Yapıları

Neolitik Çağ Mimarisi, milattan önce 10.000 yıllarda ortaya çıkışıyla birlikte, insanların yerleşik hayata geçiş fikri etrafında şekillenmiştir. Önceki dönemlerden farklı olarak insanlar avcılıkla birlikte bitki yetiştirme, hayvan evcilleştirme gibi arayışlara girmişlerdir.

İnsan hayatında yaşanan değişimde, en başta gıdaların saklanması, insanların güvenle barınması gibi gerekçelerle bir takım yapıların inşa edilme gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Yerleşik hayata geçiş sonrası inşa edilen, ev, kale, mezarlık ve diğer eserlerin bütününe neolitik mimari örnekleri ismi verilmektedir.

Bilinen en eski Neolitik Dönem Mimari eserleriyse şunlardır;

• Anta da Cerqueira, Portekiz
• Megalithic Tomb, İrlanda, İskoçya ve Fransa’da örnekleri görülmüştür.
• Skara Brae, İskoçya
• Göbekli tepe, Şanlıurfa
• Stonehenge

Yukarıda yer alan mimari eserler, dünya üzerinde birçok farklı noktada, konumda ve bölgede örnekleri görülmüş olan eserlerdir. Birçoğu günümüze kadar ulaşamamış olsa da yukarıda yer alan örnekler, koruma altında olup günümüzde ziyaret ederek, neolitik dönem mimarisi hakkında daha detaylı bilgiye sahip olunabilecek alanlardır.

Toplumun İlk Mühendisleri

Tarihte bilinen ilk monolitleri – dini ve sosyal önemi olan devasa anıtları – inşa eden toplumlar Neolitik dönem insanlarıydı.

Neolitik dönem monolitlerini incelediğimizde bize gösterdi ki, insanlar bu yapıları, gök cisimleri ve önemli astronomik olayları gözlemleyerek, karmaşık yıldız haritalarını ve ilkel astronomik olayların gözlemleri etkisinde inşa etmişlerdir.

Yani, Neolitik çağ insanlarını toplumumuzun bilinen ilk mühendisleri olarak adlandırmak yerinde olurdu. Ek olarak, örnek yapıları incelediğimizde, yaşadıkları iklimsel vb. sorunları çağın ilkelliğine nazaran oldukça, iyi bir matematik ve yaratıcılıkla çözdüklerini görüyoruz.

Yapı mühendisliğine ilgi duyuyor ve daha fazla bilgi almak mı istiyorsunuz? Türkiye’nin yapı rehberi strucare’de mesleki yeterlilikten, mesleklerin tarihlerine ve eğitimlerine varıncaya kadar birçok önemli yapı taşı içerik bulunmaktadır. İnşaat mühendisliği kategorimizi incelemeyi unutmayın.